Nieuwjaarstoespraak Hoop op verbinding

Beste raadsleden, collegeleden, medewerkers, partners van de gemeente (van verenigingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties), inwoners, beste toehoorders, dames en heren.

Graag heet ik u van harte welkom bij deze nieuwjaarsbijeenkomst in ons gemeentehuis. Ik doe dat met genoegen mede namens kinderburgemeester Tess. 

Wat fijn dat u met zovelen naar hier bent gekomen. Laat ik ook gelijk maar van deze plaats de hoop uitspreken dat het u en uw dierbaren in 2025 in alle opzichten goed zal gaan. En dat we samen de goede dingen kunnen doen voor onze mooie gemeente en gemeenschappen. Ik voeg er persoonlijk aan toe dat ik hoop dat de Gods zegen op ons werk mag rusten.

Onrustig

Ik hoop dat 2025 een jaar wordt van mogelijkheden en verwachtingen. De werkelijkheid van vandaag is echter ook die van onzekerheid. Zoals ik laatst in mijn column schreef, lijken de panelen op het internationale toneel te verschuiven. 
Ingrijpende zaken lijken zich op te stapelen. De wereld wordt door elkaar geschud. 
Wat betekent het aantreden van een nieuwe president in de Verenigde Staten voor de internationale verhoudingen? Hoe gaat het verder met verschillende oorlogen, in Oekraine en Rusland, in Israël en Gaza en Libanon? Welke kant gaat het met Syrië op? En met vele andere conflictgebieden? 

Laten we in dit verband denken aan de honderdduizenden getroffenen. Zij hebben niet alleen hun huis verloren maar ook hun geliefden, hun hoop, hun toekomst.  Uit de grond van mijn hart hoop ik dat het voor hen in 2025 ten goede keert. In dat licht bezien hebben wij weinig reden tot klagen…

Maar ook in ons eigen land is het onrustig. 
Er zijn volgens mij nog nooit zoveel demonstraties voor of tegen iets geweest als in 2024. En niet alleen in grote steden, maar zelfs in Haaften om maar even dicht bij huis te blijven. Voor mijn gevoel draagt de politiek in Den Haag er vooralsnog weinig aan bij dat er meer rust in de tent komt, integendeel. Sommigen wakkeren de onrust juist aan. De verbinding tussen Den Haag en de gemeenten vertoont forse haperingen. 

Daarnaast ervaar ik dat verstoringen van de openbare orde heftiger zijn dan eertijds. 
Bovendien worden steeds meer relationele conflicten met het plaatsen van explosieven uitgevochten. Deze incidenten leiden tot forse schade en zelfs dodelijke slachtoffers die er helemaal niks mee van doen hebben, zoals onlangs in de portiekflat in Den Haag. Een heel verontrustend fenomeen. 

Zorgen

En ondanks het voorgaande houd ik staande dat we nog steeds in een prachtig land wonen. Een land waarin we altijd solidair zijn geweest met de mensen die kwetsbaar zijn en die op een of andere manier ondersteuning nodig hebben. Die solidariteit staat onder druk. De ik-gerichtheid wordt belangrijker. Geluk lijkt maakbaar, succesvol zijn is een verdienste. Wie faalt, heeft dat aan zichzelf te wijten, die heeft blijkbaar niet hard genoeg zijn best gedaan. Verhalen in de media versterken deze gedachte. We leven daarnaast ook in een tijd waarin kennelijk alles gezegd moet kunnen worden. De meningen en oordelen vliegen je om de oren, zeker via sociale media. Het is de makkelijkste manier om ‘leeg te lopen’. En staan er al snel uitspraken waardoor anderen zich vervolgens beledigd voelen. Als we niet oppassen, komen we in een vicieuze cirkel terecht. Het maatschappelijk klimaat verhardt en verkilt in bepaalde opzichten. Het is wat dit betreft niet verrassend dat ‘polarisatie’ als woord van het jaar 2024 is aangewezen. 

Er is sprake van verscherping van tegenstellingen tussen verschillende groepen in de samenleving. Dit kan leiden tot spanningen tussen deze groepen mensen. Dat is horizontale polarisatie. Minstens zo ingewikkeld zijn de spanningen tussen burgers en overheden, dus de verticale polarisatie. Ik maak me daar zorgen over. Ik erken dat de overheid in het algemeen in de achterliggende jaren op een paar gevoelige dossiers grote steken heeft laten vallen, waardoor er een stevige knauw is gekomen in het vertrouwen in de overheid.  In plaats van afstand en onderling wantrouwen hebben we behoefte aan herstel van de verbinding. Dat begint met oprecht nieuwsgierig zijn naar de ander, naar zijn motieven en drijfveren. Voorwaarde is uiteraard ook wederzijds respect voor elkaars mening of overtuiging. En ook respect voor de verdeling van verantwoordelijkheden. De overheid is niet alleen maar uitvoerder van de wil van het volk. Dit lijkt wellicht vanzelfsprekend, maar is het blijkbaar niet. In werkelijkheid is het een inspanning van ons allemaal om bruggen te slaan en een verbinding te malen. Telkens en telkens weer. 

Ontmoeting en verbinding

Ik wil niet bij deze wat somber stemmende overpeinzingen en daaraan verbonden opdrachten stoppen. Want we hebben gelukkig ook ontzettend veel mensen in onze gemeente die actief zijn. Die zich met hart en ziel inzetten voor de samenleving. En zorgen voor verbinding. Mensen die iets willen betekenen voor anderen. 

Ik noem uit het afgelopen jaar een aantal willekeurige voorbeelden van waardevolle activiteiten.  Er waren open eettafels in Haaften, Opijnen, Hellouw en Tuil. De jeugdsoos in Meteren werd nieuw leven ingeblazen. In Heukelum ontstond een huiskamer voor mensen met beginnende geheugenklachten, een Odensehuis. Raadsleden hadden afgelopen jaar mooie ontmoetingen met inwoners in verschillende kernen over onderwerpen die hen bezig houden. We ontvingen kinderen van maar liefst 21 scholen in het gemeentehuis om hen – onder begeleiding van ProDemos – een kijkje in de keuken van de lokale democratie te geven. 

Iets doen (voor een ander)

Dat onze inwoners graag iets doen voor een ander, blijkt ook uit vele goede doelenacties die afgelopen jaar plaatsvonden. Zomaar een paar voorbeelden. Bewoners van De Lingehof in Rhenoy die meebouwen aan een woning voor een oma en kleinzoon in Roemenië. De Hope4Life ontbijtrun in Deil die ruim € 10.000,- opbracht voor kankerbestrijding. Herwijnen tegen ALS die met een zwemtocht in de Linge ruim € 15.000,- ophaalde. Fantastisch om te zien hoeveel mensen samen voor elkaar krijgen. Misschien het mooiste voorbeeld vond ik de 11-jarige Finn uit Meteren die drie jaar lang zijn haar opspaarde voor een pruik voor kinderen met kanker. Geweldig!

Ook op andere vlakken kwam er door initiatieven van inwoners of door projecten van partners van de gemeente of door de gemeente zelf veel tot stand. Ik noem ook hier een paar willekeurige voorbeelden. Museum Sky of Hope verhuisde naar Fort Asperen. Er kwamen twee nieuwe tennisbanen in Heesselt, een nieuw kabouterpad in Acquoy, een nieuw groen schoolplein in Varik, een mountainbikeroute op Landgoed Marienwaerdt, een nieuwe jeu de boules baan in Asperen. Er werd de eerste Linge Vlotbouw wedstrijd in Gellicum georganiseerd, er kwam een vernieuwde speeltuin in Buurmalsen, een nieuwe kleinschalige voorziening voor mensen met dementie in Geldermalsen, een nieuw integraal kindcentrum in Tricht, een nieuwe fietsenstalling bij het station en werd voor de eerste keer een Veteranendag georganiseerd in West Betuwe. En last but not least kwamen er concrete plannen voor woningen in Heukelum, Deil, Herwijnen, Geldermalsen, Meteren, Haaften, Tuil, Ophemert en Hellouw.

Vieren en huldigen

Er is het nodige te vermelden rond vieren en huldigen. Vijfentwintig personen ontvingen een Koninklijke waardering omdat zij zich maatschappelijk verdienstelijk hebben gemaakt. Vijf jongeren kregen een jeugdlintje voor hun inzet voor de leefbaarheid. Vierentwintig keer was ik te gast bij echtparen die 60 of zelfs 65 jaar getrouwd waren. En ik feliciteerde afgelopen jaar maar liefst vier mensen, die 100 jaar of ouder werden. Basisschool Jan Harmenshof in Geldermalsen vierde haar 125-jarig bestaan. Zangvereniging Crescendo uit Opijnen ontving een Koninklijke erepenning ter ere van haar 100-jarig bestaan, Toneelvereniging Elckerlyc uit Geldermalsen bestond 80 jaar en de Speelweek Beesd mocht afgelopen jaar 75 kaarsjes uitblazen. Lokale sociale verbanden met een lange historie, stevig verankerd in onze samenleving.

Lustrum

Het achterliggende jaar stond in het teken van ons eerste lustrum. We startten met de feestelijke opening van het vernieuwde gemeentehuis. Een prachtige werkplek voor onze medewerkers en voor iedereen die hier vergadert in een van onze transparante zalen, waaronder de raadszaal die we in februari in gebruik namen. Het bedrijfsrestaurant met de talenten van Smaakzaak die zorgen voor een gezond en smaakvol lunchaanbod is ook een heuse aanwinst. In november vond het kindervragenuur voor het eerst in de raadszaal plaats. En in diezelfde maand werd Tess Vermeulen als onze eerste Kinderburgemeester geïnstalleerd. Mede hierdoor willen we de stem van kinderen in onze lokale democratie laten horen. We sloten het jubileumjaar af met de onthulling van de eerste officiële gemeentevlag. Een vlag die de verbinding tussen verleden en heden symboliseert.

Voornemens 2025

In deze dagen worden veel beschouwingen gehouden over het afgelopen jaar en over de vooruitzichten voor 2025. Er is veel werk aan de winkel. We staan aan het begin van een jaar waarin de financiën van gemeente onder grote druk staan. Een jaar waarin de huidige bestuursperiode naar een afronding gaat. Ik kan een hele reeks noemen van dingen die voor 2025 op stapel staan. Met het risico dat ik dingen over het hoofd zie of een ander accent geef dan een andere betrokkene. Bijvoorbeeld dat we werken aan nieuwe voorzieningen, zoals de brede school in Beesd of het kindcentrum in Geldermalsen of de gemeentewerf in Rumpt. Bijvoorbeeld dat we kerngericht werken nog beter voor het voetlicht willen brengen. Of dat we forse stappen willen zetten met het programma over wonen. En dat we alles op alles zetten om de kern van het sociaal beleid overeind te houden. En dat de verbetering van onze dienstverlening een belangrijk speerpunt is. En dat we ons toontje meeblazen in de regionale samenwerking. En dat we ons best doen voor... ga zo maar door.  

Hoopvol 2025

Boven dit alles uit vind ik het veel belangrijker dat we bouwen aan verbinding. Dat we hoop hebben en houden op samen leven en werken. Dat is niet altijd gemakkelijk, want het vereist een open houding. Dan kan sprake zijn van een echte ontmoeting. Een goed gesprek is vruchtbaarder dan een discussie via sociale media. Zijne Majesteit de Koning zei het in zijn kerstboodschap ongeveer zo: durf moedig te zijn in je eigen ongemak door echt te luisteren, terughoudend te zijn in het doorduwen van je eigen gelijk. En in plaats daarvan de ander wat ruimte te gunnen. In mijn ogen niet altijd makkelijk, maar wel nodig. Daarom hoop ik zo op die noodzakelijke verbinding. Om die betrouwbare, verbindende gemeente te zijn en blijven voor alle inwoners, instellingen verenigingen en ondernemers van West Betuwe. 

Ik ben me ervan bewust dat de druk en de urgentie om de goede dingen te doen groot zijn. Het kan soms zelfs leiden tot pijnlijke keuzes, omdat niet alles kan en ook niet op het oorspronkelijk geplande moment.

Ik heb een aantal keren de woorden ‘hoop’ en ‘verbinding’ gebruikt. Over ‘hoop’ kreeg ik onlangs een citaat onder ogen. De voormalige Tsjechische leider Václav Havel zei ooit: “Hoop is niet hetzelfde als optimisme. Evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wel de zekerheid dat iets zinvol is, ongeacht afloop of het resultaat.” Als mensen die een verantwoordelijkheid hebben voor onze lokale gemeenschappen – en wie heeft deze hier vanavond niet – is het onze roeping om hoopvol te zijn. We mogen (misschien zelfs moeten) hoop verspreiden. Hoop als brandstof. Om in verbinding te komen en/of te blijven. Dat mag van leiders verwacht worden. 

Laten we vanuit dat besef in 2025 ons werk doen. Ieder op zijn/haar plaats. 
Ieder vanuit zijn/haar rol en verantwoordelijkheid. Dat vergt denkkracht en ook moed om lastige beslissingen te nemen. Beslissingen die soms tegen gevoelens in de samenleving ingaan. We leven in een periode waarin alle maatschappelijke ontwikkelingen (geopolitiek, landbouw, klimaat, energie, woningbouw, migratie, bestaanszekerheid, vergrijzing) om leiderschap vragen. De gemeenten vragen dat van de Rijksoverheid of de provincie. Maar we moeten dat binnen onze mogelijkheden zelf ook tentoonspreiden, want we kunnen niet afwachten tot anderen iets doen. Dat vraagt ook dat we ons inspannen om de verbindingen in stand te houden of te verbeteren waar ze instabiel zijn. 

Mijn hoop is dan ook gevestigd op uw aller inzet. Dat we samen mogen werken aan een nog mooier en bloeiend West Betuwe. Dat we verbindingen mogen leggen. 

Ik moet terugdenken aan een zogenoemde netwerkdag voor onze medewerkers. We moesten elkaar een bolletje wol overgooien. Na korte tijd ontstond er een kleurig geheel van draden over ons heen. Via via werden mensen aan elkaar verbonden die tot dan nog geen connectie hadden. Ogenschijnlijk was het een wir-war. Maar de bovenliggende gedachte was dat we elkaar allemaal nodig hebben om resultaten te bereiken. Het zichtbare effect was ook dat er een stevig netwerk ontstond. 

Houd u alstublieft dit beeld vast als mijn wens voor een hoopvol 2025 voor West Betuwe. Ik ben er vast van overtuigd dat we samen de goede dingen kunnen doen. Ook al omdat er al zoveel prachtige voorbeelden zijn die de kracht en vitaliteit van onze gemeenschap onderstrepen. Als we zo verder bouwen op het fundament dat er ligt, kan 2025 een mooi jaar worden. Wat mij betreft niet het jaar van polarisatie, niet het jaar van ik. Maar het jaar van verbinding en van wij samen.

Laten we toasten op een goed 2025! 
Dank voor uw aandacht.