Centrumgebied

Situatieschets

We hebben grote en kleine kernen. Zo heeft de ene kern een groot centrum en de ander een klein centrum. In een centrum (klein of groot) zien we diverse lichtbronnen, zoals openbare verlichting (lantaarnpalen), licht vanuit de winkels (etalages), reclameverlichting, feestverlichting en/of verlichte gevels. Al deze lichtbronnen samen bepalen het licht op straat.

Vaak staat er in het centrumgebied wat andere verlichting dan in andere gebieden. Waar we verder vooral functionele verlichting plaatsen, is het in een centrumgebied decoratieve verlichting. Zo is het herkenbaar als centrumgebied.

Foto: Voorstraat in Asperen, klassieke verlichting. Dit noemen we decoratieve verlichting waarmee het herkenbaar is als centrumgebied.

Wet-, regelgeving en keurmerken

We zijn niet verplicht in Nederland om te verlichten, wel is er een richtlijn, de NPR13201. Ook zijn er vrijwillige keurmerken zoals het Keurmerk Veilig Ondernemen. Daarin worden afspraken gemaakt met brandweer, politie, ondernemers en de gemeente over diverse onderwerpen. We hebben nu geen Keurmerk Veilig Ondernemen voor het winkelcentrumgebied.

Reclames

In de gids Ruimtelijke Kwaliteit van 2022 is aangegeven waar wel en niet reclame geplaatst mag worden en waar het aan moet voldoen. Displays zijn grote schermen die verlicht zijn. Soms bevatten deze wisselende of knipperende beelden. Dit kan met diverse technieken als led of lcd. Deze displays kunnen storend zijn in het landschap. Meestal dragen ze niet bij aan de verkeersveiligheid. Maar ook in etalages en dergelijke zien we deze displays. De Omgevingswet geeft aan dat van displays geen hinder mag ontstaan aan de fysieke leefomgeving. Schermen in etalages en achter ramen mogen niet zomaar geplaatst worden. Alleen op toegewezen locaties.

Foto: Leddisplay op de rondweg in Geldermalsen.

Licht en veiligheid

Vaak horen we dat verlichting nodig is voor inbraakpreventie. Maar verlichting is alleen zinvol als er mensen zijn die kunnen reageren. Inbrekers kunnen zelfs voordeel hebben van licht. In sommige situaties is een alarminstallatie of een lamp die aangaat door een sensor als er iemand aankomt effectiever. Een beveiligingscamera moet geschikt zijn voor wat deze moet registreren. Bijvoorbeeld gezichten of kentekens.

Sociale veiligheid speelt in het centrumgebied een belangrijke rol. Daarom is een juiste kleurweergave belangrijk. Ook kan licht zorgen voor sfeer en gezelligheid.

Verlichte reclame

Elke ondernemer is trots op zijn zaak en wil laten zien wat hij verkoopt. Maar er is vaak ’s nachts ook nog veel licht. Doordat het licht van de etalages bijvoorbeeld zo fel is, moet de verlichting op straat ook feller branden. Dit komt doordat er dan een soort donker gat op straat ontstaat. De weg lijkt heel donker doordat het licht van de etalages zo fel is.

Foto: Verlichte etalage waardoor de openbare verlichting wegvalt en het donker op straat lijkt.

Feestverlichting

Aan het einde van het jaar, tijdens de donkere maanden is sfeer in het centrum nog belangrijker. Daar kan verlichting een rol in spelen. Tijdens deze periode is feestverlichting op bepaalde locaties toegestaan. De winkeliers verzorgen dit in overleg met de gemeente.

Reclame aan de lantaarnpalen, bloembakken, banieren en dergelijke

Reclame aan de lantaarnpalen hebben we nu op een aantal locaties hangen. De lantaarnpalen zijn echter niet berekend op deze objecten. Bloembakken, banieren en dergelijke zien we op sommige locaties ook aan de lantaarnpalen.

Sfeer en leefbaarheid

Verlichting levert een bijdrage aan de leefbaarheid en sfeer in een gebied. Bijvoorbeeld een winkelgebied. Dit kan met mooie verlichting aantrekkelijker gemaakt worden. Niet alleen door feestverlichting, maar ook met de straatverlichting.

Hoe gaan we voortaan om met verlichting in het centrumgebied

• We plaatsen decoratieve verlichting in plaats van functionele.
• We dimmen de verlichting na 19 uur.
• De verdeling van het licht is zo goed mogelijk waarbij de bestaande afstand van de masten bepalend is.
• We houden de richtlijn NPR13201 niet aan voor de verticale en horizontale lichtsterkte, maar in het centrum staat wel vaak wat meer licht dan in andere delen van de gemeente.
• We kijken goed naar het effect van de straatverlichting op de sfeer en leefbaarheid in het centrum.
• Waar financieel mogelijk en gewenst gebruiken we sensoren zodat het licht in de nacht alleen aan is als mensen de openbare ruimte gebruiken.
• We kiezen een lichtkleur waarmee de gezichtsherkenning goed is en de kleuren ook goed worden weergegeven.
• Op de parkeerterreinen in het centrum is het licht vanaf 19 uur gedimd. Waar geen of weinig gebruik van gemaakt wordt, gaat het licht mogelijk ’s nachts of na sluitingstijd uit. Of we passen een sensor toe als er wisselend gebruik van gemaakt wordt.
• Verlichte reclames aan lantaarnpalen gaan we na afloop van de contractperiode niet meer toestaan. Onverlichte reclames mogen op de aangewezen locaties en de lantaarnpaal moet ervoor geschikt zijn.
• Bloembakken, banieren en dergelijke aan de lantaarnpalen zijn niet toegestaan.
• Leddisplays, tv-schermen en dergelijke in etalages mogen geen hinder voor omwonenden veroorzaken en we vragen deze na sluitingstijd uit te zetten. In de avond moet het licht (tot sluitingstijd) gedimd worden.
• Lichtkranten/Led-schermen/digitale billboards en dergelijke mogen niet verblindend zijn en geen flikkerende afbeeldingen, films of tuimelende/wervelende overgangen bevatten. Ook mogen ze alleen geplaatst worden op aangegeven locaties. De verkeersveiligheid mag niet in gevaar komen, het licht moet gedimd worden vanaf 19 uur en uit in de nacht uitgezet worden.
• We hanteren de ‘Richtlijn Lichthinder’ van de NSVV, de CROW-handreiking ‘Reclame langs wegen’ en de notitie van Rijkswaterstaat. Nieuwe toekomstige richtlijnen nemen we ook mee in onze besluitvorming. In de gids Ruimtelijke kwaliteit van 2022 is aangegeven waar wel en geen reclame mag komen. Ook de omgevingswet geeft de kaders aan.
• We gaan in gesprek met de ondernemers in het centrumgebied over duurzaamheid, energiebesparing, sfeer en leefbaarheid. We spreken onder andere over dimmen, het licht goed richten en sensoren.
• Mocht het Keurmerk Veilig Ondernemen Centrumgebied er komen (of een ander keurmerk), dan is dit beleidsplan ‘Licht in West Betuwe’ bepalend voor wat betreft de hoeveelheid verlichting.